Begrijp de afmetingen van je fiets: alle termen uitgelegd
De geometrie van een fiets vertelt meer dan enkel de maat. Bepaalde afmetingen zeggen iets over het stuurvermogen, rijgevoel en comfort van de fiets. Om het beste frame voor jou te vinden, is het dus zaak om de geometrie juist te begrijpen. Daar helpen we je vandaag mee.
De meeste afmetingen vind je op de websites van de fabrikanten, maar niet iedereen geeft dezelfde info mee. Framemaat en lengte van bovenbuis, balhoofdbuis en zadelbuis zijn vrij courant. Maar er zijn ook termen zoals stack, reach en offset. Een Nederlandse vertaling voor die woorden is niet altijd direct voorhanden, de Engelse termen worden meestal standaard gebruikt.
Het zal geen probleem zijn om die afmetingen in cijfers uitgedrukt te vinden, maar het is dus zaak om te weten wat die cijfers impliceren over hoe de fiets zal voelen bij het rijden. Deze info is vrij droog, maar lees erdoor en je zal een pak beter voorbereid zijn de volgende keer je in de fietsenzaak naar een nieuw rijtuig gaat zoeken.
Anatomie van een fiets
Voor we beginnen is hier een lijst met de basistermen die je zal tegenkomen in elk lijstje met afmetingen. Zoals gezegd zal je de Engelse termen heel regelmatig tegenkomen, dus we geven ze in twee talen:
A -Top Tube - Bovenbuis
B - Head Tube - Balhoofdbuis
C - Seat Stay - Staande achtervork
D - Seat Tube - Zadelbuis
E - Down Tube - Onderbuis
F - Fork - Vork
G - Rear drop out - Achterpad
H - Chain Stay - Liggende achtervork
I - Centre of Bottom Bracket
J - Front drop out - Voorvork pad
Maat
Het is belangrijk te beseffen dat elke fiets anders is qua maat. Fabrikanten vertalen de maat van een fiets naar 'small' of 'medium' of naar afmetingen zoals '51cm'. Deze metingen zijn niet universeel en er is geen globale standaard voor.
Meestal wordt de lengte in centimeters van de zadelbuis (D) gebruikt om de maat uit te drukken. De fabrikant kiest er dan zelf voor om het 'small', 'extra small' of 'large' te noemen, maar dit kan volledig afhangen van framesoort of zelfs van regio.
Stack en Reach
Veel belangrijker dan de maat die op een stickertje staat zijn stack en reach. Dit zijn twee vaste metingen die je kan uitzoeken om verschillende merken en types te vergelijken.
Stack, los vertaald naar 'hoogte' is de verticale afstand tussen bottom bracket en de bovenkant van de balhoofdbuis. Dit geeft een indicatie van de framehoogte. Comfortgerichte endurance fietsen hebben in het algemeen een hogere stack dan pure racefietsen.
Reach of 'bereik' is de horizontale afstand van het bottom bracket tot de balhoofdbuis. Dit is de lengte van de fiets. Bij racefietsen zal je zien dat de prestatiegerichte modellen langer zijn dan andere, om de renner platter en dus aerodynamischer te positioneren.
Er is een verschil tussen frame reach en rider reach. Hoewel de termen vaak door elkaar gebruikt worden. Rider reach is wordt gemeten van de punt van je zadel tot het einde van de stuurpen. Deze afmeting duidt op hoe ver de renner zelf moet reiken om aan het stuur te komen. Rider reach kan gemanipuleerd worden door het verplaatsen van je zadel of een kortere of langere stuurpen te monteren. Frame reach is vast.
Headtube of Balhoofdbuis
De balhoofdbuis beïnvloedt het rijgevoel van je fiets op 2 manieren; met zijn hoek en lengte.
De hoek van je balhoofdbuis (headtube angle) is de verhouding van de buis tot de grond en wordt uitgedrukt als 'slack' of 'steep'. Een slack head tube heeft een minder scherpe hoek en stuurt iets trager, maar doet het beter aan lagere snelheden en is stabieler. Een steep head tube is meestal te vinden op prestatiegerichte racefietsen. Het stuurt vlotter en is bruikbaarder bij heel hoge snelheden. MTB's en cyclocrossfietsen hebben eerder een slacker head tube voor extra stabiliteit en beter sturen op tragere en technische stukken.
De lengte van de head tube bepaalt deels het comfort van de fiets, maar ook de aerodynamica van de renner. Een huis balhoofdbuis zorgt voor een aangenamere positie, maar is minder aero omdat je frontaal profiel groter wordt. Het omgekeerde geldt voor een korte.
Fork Rake en Offset
Nog meer Engelse termen met geen duidelijk Nederlandse vertaling. Fork rake of offset (vork helling en compensatie) heeft erg veel invloed op het stuurgedrag van de fiets.
Trek een imaginaire lijn door je balhoofdbuis recht tot de grond. Het afstand tussen je wielnaaf en deze lijn is de fork rake bij racefietsen of fork offset bij mountainbikes. Hoe groter de offset, hoe verder vooruit je voorwiel komt te staan. Dit vergemakkelijkt het sturen. Het kost minder moeite om je stuur te bewegen en je kan dus erg snel en vlot draaien en keren. Een kleinere offset stuurt iets trager, maar zal ook stabieler aanvoelen aan hogere snelheid.
Trail
Ook niet simpel uit te leggen. Trail is de combinatie tussen head tube angle en fork rake. In wezen duidt trail op het contactpunt tussen buitenband en weg.
Kort uitgelegd: Een kleinere trail zorgt voor een 'snel sturende' fiets en omgekeerd. Snel sturen is good voor hoge snelheden. Het kost minder moeite van de fietser om te sturen, dus je fiets reageert heel vlot als je snel gaat. Maar omdat het zo vlot stuurt, wordt het vaak ervaren als zenuwachtig. 'Traag' sturen kost iets meer 'moeite', maar verhoogt de stabiliteit. Beter voor op slechtere wegen en tragere snelheden.
Zadelbuis (seat tube)
De seat tube angle of dus 'hoek van de zadelbuis' is de steiltegraad van de zadelbuis. Dit heeft vooral effect op je fietspositie. Je kan er mee spelen door je zadel verder naar voor of achter te zetten. Triathleten zitten bijvoorbeeld liever ver naar voor om andere spieren aan te spreken terwijl ze in hun aero tijdrithouding zitten. De positie van het zadel wordt uitgebrukt in saddle setback. Die bepaal je door de horizontale afstand tussen het puntje van het zadel en het midden van het bottom bracket te meten.
Seat tube length* of zadelbuis lengte meet je van het bottom bracket tot waar de bovenbuis en zadelbuis samenkomen.
Top Tube of Bovenbuis
De bovenbuis meet je horizontaal vanaf waar boven-en balhoofdbuis samenkomen tot aan de zadelbuis. Dit is de 'effective' top tube lengte. Bij afbuigende bovenbuizen meet je de buiging niet mee.
Liggende achtervork lengte
De chainstay of liggende achtervork wordt horizontaal gemeten van bottom bracket tot de dropouts waar de snelspanner van je wiel in komt. Het heeft invloed op je wielbasis en het stuurgedrag van je fiets. Hoe langer de liggende achtervork, hoe stabieler je op de weg ligt. Hoe korter, hoe wendbaarder.
Wielbasis
Wielbasis is de afstand tussen voor-en achternaaf. De wielbasis wordt bepaald door de optelsom van head tube angle, fork rake, frame reach en chain stay lengte. Wederom zorgt een langere wielbasis voor meer comfort en stabiliteit en een kortere voor meer wendbaarheid.
Touring en endurance fietsen hebben een langere wielbasis dan prestatiegerichte modellen. Hetzelfde geldt voor mountainbikes, waar cross-country fietsen korter zijn dan endurance of downhill modellen.
Bottom Bracket Drop
Beeld je een horizontale lijn in tussen de dropouts van je frame. De verticale afstand tussen die lijn en het midden van je Bottom Bracket is de BB Drop. Hoe lager je BB komt, hoe beter de handling van de fiets omdat je zwaartepunt lager ligt. BB drop gaat gemiddeld tussen 60mm en 80mm.
Hoe lager hoe beter dus, maar dit moet uitgebalanceerd worden met de lengte van je crankarmen. Als je BB té laag komt, dan loop je het risico om met je pedalen de grond te raken in snelle bochten. De verhouding tussen het stuurgevoel vooraan en achteraan moet ook in balans zijn.
Bottom bracket drop is niet te verwarren met BB height (hoogte). Dat laatste is de afstand tussen de grond en je BB. Dit is vooral belangrijk bij cyclocross en MTB omdat je daar rekening moet houden met putten, takken, wortels, slijk en andere spelbrekers. BB Drop is een meer betrouwbare eenheid omdat die niet afhankelijk is van zaken zoals bandenvolume.
Nu je helemaal op de hoogte bent van de volledige geometrie van fietsen, kan je verder op zoek gaan naar je perfecte nieuwe aankoop. Bekijk zeker onze andere BikeExchange gidsen om 100% te weten waarnaar je op zoek bent.