Nu mountainbikes steeds gespecialiseerder worden, afgestemd op verschillende rijstijlen en terreinen, kan het aanbod overweldigend zijn. Er zijn veel verschillende disciplines waaruit je kunt kiezen, maar de drie populairste categorieën zijn XC (cross country), Trail en Enduro. Elke categorie is ontworpen voor verschillende terreinen en rijstijlen en heeft daarom verschillende geometrieën, onderdelen en eigenschappen. In dit artikel hebben we de fijne kneepjes van elke categorie uitgesplitst om je een beter inzicht te geven in hoe ze verschillen en wat de beste mountainbike voor jou is.

Om de verschillen tussen elke categorie duidelijk te maken, stelde Focus ons zijn lichtgewicht en efficiënte O1E 8.8 Cross Country fiets, veelzijdige Sam 6.9 Nine Trail fiets en stoere Jam 8.9 Enduro fiets ter beschikking. Alle fietsen zijn uitgerust met SRAM Eagle 12-speed of Shimano Deore XT-groepen, Fox Racing-vering en een mix van koolstofvezel en aluminium voor de framematerialen. Het rollend materiaal op onze testfietsen is afkomstig van DT Swiss en het rubber wordt geleverd door Maxxis.

XC

De rijdiscipline XC is misschien wel de breedst mogelijke mountainbikestijl. XC is de basiscategorie van mountainbiken en kan plaatsvinden op brandwegen, singletracks, technische bospaden, rotstuinen en alles daartussenin.

Op trappen gerichte geometrie

Ontworpen met klimvaardigheid, trapefficiëntie en een lichter totaalgewicht in gedachten, zal de geometrie van XC-fietsen dit meestal aanvullen. De afstelling van de fiets is veel steiler dan die van de andere fietsen, wat in combinatie met een kortere wielbasis zorgt voor wendbare en pittige rijeigenschappen, perfect om over singletracks te navigeren en de kracht erop te zetten als het parcours omhoog wijst.

Verwacht bij een XC-fiets een balhoofdhoek van ongeveer 69-71 graden, een steilere zitbuishoek van ongeveer 74-75º, een lagere trapashoogte en een kortere totale reach. Wat betreft framematerialen: aluminium wordt vaak gebruikt op instapmodellen, maar koolstofvezel begint het materiaal bij uitstek te worden vanaf het middensegment.

Geoptimaliseerde vering en onderdelen

Omdat het bij XC-fietsen draait om een laag gewicht en klimefficiëntie, hebben ze van de drie hier vergeleken fietsen de minste veerweg. Je kunt racefietsen verwachten met een veerweg van 90-100 mm bij het frame en de vork, terwijl sommige moderne recreatieve XC-modellen tot 120 mm veerweg bieden. De set-up van de vering verschilt ook, met achterbruggen en schokdempers die meestal hoger op de fiets zijn geplaatst in vergelijking met een Trail of Enduro fiets. Dit belemmert het afdalingsvermogen in vergelijking met de Trail en Enduro fietsen met langere veerwegen, maar op de meeste andere terreinen zijn XC fietsen snel, rauw en gretig om te plezieren.

29er wielen zijn min of meer standaard op XC-fietsen dankzij de grotere rolefficiëntie, het betere overhellingsvermogen en de grotere stabiliteit. Banden zijn meestal dunner, lichter in gewicht en daarom niet zo lekbestendig als die op een Trail of Enduro fiets, terwijl minder agressieve profielpatronen ook gebruikelijk zijn dankzij de grotere rolefficiëntie.

Verwacht dat de velgmaterialen een mix zijn van lichtgewicht aluminium van instapmodellen tot middenklassers, met carbonvelgen die beschikbaar worden naarmate het budget toeneemt. Verwacht ook een langere stuurpen, zodat de rijder zich verder naar voren kan plaatsen om steile beklimmingen aan te kunnen. Zadelpennen zijn meestal stijf, maar zadelpennen met een druppelaar beginnen hun weg te vinden naar moderne XC-fietsen die niet op wedstrijden zijn gericht.

Dus als je een roadie bent die zijn lycra wil gebruiken om deel te nemen aan massastartwedstrijden en marathons, of als je gewoon graag snel en efficiënt op wat rustiger terrein wil rijden, dan is een XC-fiets misschien wel de beste oplossing voor jou.

Enduro

Toen Enduro nog in de kinderschoenen stond en de trails milder waren, was een 120mm - 140mm Trail fiets de ideale fiets, omdat deze wat meer kracht bood dan een racegerichte XC fiets en makkelijk te trappen was in vergelijking met een DH (downhill) fiets. Schakel echter door naar het heden en de moderne Enduro fiets lijkt meer op een downhill fiets dan de originele 'Trail' fietsen die werden gebruikt. Zoals hieronder wordt uitgelegd, zijn trailfietsen nog steeds zeer relevant voor alle rijstijlen, maar omdat de parcoursen steiler, technischer en veeleisender zijn geworden, is het favoriete wapen aangepast.

Langer, lager, slapper

Enduro mountainbikes zijn een van de populairste moderne mountainbikedisciplines en ontwikkelen zich razendsnel. Enduro mountainbikes zijn langer, lager en slapper dan XC- en Trail-mountainbikes en staan helemaal in het teken van genieten van de afdalingen.

De wielbasis is aanzienlijk langer dan bij een XC-fiets dankzij een meer ontspannen balhoofdhoek en een grotere naloop (waar het voorwiel zich bevindt ten opzichte van de balhoofdbuis), wat zorgt voor meer stabiliteit op snelheid. Een langere reach stelt de rijder in staat om lager te komen in technische afdalingen, terwijl een Trailbike met een vergelijkbare zitbuishoek ervoor zorgt dat rijders met gemak de opwaartse trail kunnen beklimmen voor nog een ronde.

Aluminium wordt vaak gebruikt op instapmodellen en middenklassers van Enduro-motoren dankzij de duurzame eigenschappen en het vermogen om vanuit alle hoeken tegen een stootje te kunnen. In het topsegment zijn composietmaterialen door de vooruitgang in koolstofvezel het materiaal bij uitstek geworden voor de topmodellen.

Lange veerwegen, brede banden, sterke onderdelen

Met veerwegen van 150-180 mm zijn Enduro-fietsen veel zwaarder dan hun tegenhangers met kortere veerwegen. Dit maakt ze veel beter geschikt voor grote drops, grote klappen en veel lucht. Het rollend materiaal zal daardoor sterker zijn, met interne velgbreedtes die meestal rond de 30 mm schommelen. Dit grotere luchtvolume vermindert het risico op pinchflats of tubeless "burps" bij het aanvallen van de trail.

Tyre widths will typically range from 2.3" to 2.8" with wheelsets almost exclusively set up tubeless. Tubeless tyres are favoured in mountain biking thanks to the lower pressures they allow, increasing the contact patch and allowing the more aggressive tyres to grip the trail more efficiently. Boost spacing (wider axle widths front and rear) is also in play on most, if not all, Enduro bikes on the market. Boost spacing allows for manufacturers to offset the drivetrain slightly for a straighter chainline, and the ability to run wider tyres than a frame would typically allow.

Bandbreedtes variëren meestal van 2.3" tot 2.8" met wielsets die bijna uitsluitend tubeless zijn. Tubeless banden zijn favoriet bij mountainbiken dankzij de lagere druk die ze toelaten, waardoor het contactvlak groter wordt en de agressievere banden efficiënter grip hebben op het parcours. Boost spacing (bredere asbreedtes voor en achter) is ook van toepassing op de meeste, zo niet alle, Enduro fietsen op de markt. Boost spacing stelt fabrikanten in staat om de aandrijflijn iets te verschuiven voor een rechtere kettinglijn en de mogelijkheid om bredere banden te gebruiken dan normaal gesproken op een frame mogelijk is.

Verplaatsen naar de contactpunten en sturen van meer dan 750 mm breed zijn gemeengoed, net als superkorte stuurpennen, die een directere besturing op de trail mogelijk maken. Dropper zadelpennen zijn ook essentieel, zodat een rijder zijn gewicht gemakkelijk kan verplaatsen en verplaatsen tijdens technische afdalingen. De remkracht wordt ook verbeterd, met krachtigere vierzuigerremmen die gemeengoed worden op Enduro-motoren. In combinatie met rotors van 180-203 mm bieden deze een buitengewone remkracht die gemakkelijk te doseren is en toch respect afdwingt op het parcours.

Schakeltaken worden meestal uitgevoerd door een 1x uitgeruste aandrijving met een cassette met groot bereik achteraan. Dit stelt rijders in staat om steile hellingen en brandwegen gemakkelijk te bedwingen. Het frame is beschermd en de cranks zijn doorgaans sterker om rotsinslagen of steenslag te weerstaan. Een ander onderdeel waar Enduro-rijders mee te maken krijgen is de pedaalkeuze. Platform- en SPD-pedalen zijn beide gangbaar en veel rijders kiezen voor een combinatie van de twee. Bekijk voor meer informatie onze Pedalen Koopgids.

Dus als je meer een rijder bent die gericht is op zwaartekracht en leeft voor het scheuren van bermen, het nemen van sprongen en feestrondjes met je vrienden, dan is een Enduro-stoeltje de keuze voor jou. Als je echter meer gefocust bent op de ups of de veelzijdigheid om een breder scala aan terrein aan te pakken, dan passen andere machines op deze lijst misschien beter bij je.

Trail

Trail fietsen, de grootste en meest alomtegenwoordige categorie in de mountainbike wereld, kunnen het best omschreven worden als de allrounder van singletrack, ontworpen om efficiënt te zijn op de beklimmingen, terwijl je nog steeds veel vertrouwen en controle hebt op ruige en technische afdalingen. De categorie bestaat voornamelijk uit dual suspension, maar de Trail Hardtail blijft zich ontwikkelen en vormt een haalbare optie in vergelijking met een dual suspension fiets.

Fast Up, Fun Down

Als fiets die is ontworpen om uit te blinken op een breed scala aan terreinen, is de geometrie van een Trail fiets goed voor zowel stabiliteit bergafwaarts als trapefficiëntie bergopwaarts. De balhoofdbuishoeken zijn iets slapper dan bij XC-fietsen, waardoor de wielbasis toeneemt en de stabiliteit toeneemt, terwijl de trapas doorgaans iets meer bodemvrijheid biedt dan bij een XC-fiets. Een iets steilere zitbuishoek van tussen de 74-75º in combinatie met een kortere achtervork helpt om in geval van nood het gas erop te zetten en een steil stuk trail te beklimmen.

De reach is ook langer op een trailfiets, waardoor de rijder in een verlengde positie op de fiets zit en meer controle heeft bij het aanvallen van de trail. Aluminium is het voorkeursmateriaal voor de achterbrug en het frame, maar naarmate de kosten stijgen zijn er ook lichtgewicht carbon frames verkrijgbaar.

De vering is net zo gevarieerd als de trails waar deze fietsen geschikt voor zijn, met veerwegen variërend van 120-150 mm bij zowel het frame als de vork. Verwacht kortere voorvorken op 29er Trail-fietsen, terwijl 27,5" modellen een grotere veerweg hebben. De kinematica (hoe de vering werkt) zal ook veelzijdig zijn, met verschillende schokdemperbevestigingstechnieken die een soepelere veerslag mogelijk maken dan bij XC-fietsen.

Wider, Burlier Components and Accessories

In de juiste handen kan een trailfiets alle afdalingen aan, behalve de meest technische en veeleisende. Daarom kun je ervan uitgaan dat Trail-fietsen uit de fabriek komen met degelijke onderdelen die eenvoudig te vervangen en aan te passen zijn naarmate de vaardigheden en rijstijl van de berijder verbeteren. Het stuur zal doorgaans breder zijn dan dat van een XC-fiets en de stuurpen is ook korter, wat het rijgedrag op technische trails ten goede komt. Dropper zadelpennen zijn gebruikelijk op trailfietsen, zodat een rijder het zadel uit de weg kan schuiven wanneer hij gnardere afdalingen moet nemen.

Wielmaten blijven een veelbesproken onderwerp binnen de Trail fietscategorie, met sommige merken die zich richten op de kleinere 27,5 inch maat voor wendbaarheid, terwijl andere merken zich toeleggen op het grotere 29er wiel voor de grotere roll-over en snelheid. En dan zijn er nog merken die zich op de vlakte houden en beide aanbieden.

Voor Trail hardtails blijven veel merken 'Plus-sized' wielformaten ondersteunen door nieuwe modellen uit te rusten met enorm brede banden. Deze 2,8 tot 3 inch brede banden bieden ongelooflijk veel grip, vangen de klappen op en blijven qua gewicht vergelijkbaar met een dunner dual suspension model.

Dus als je het type rijder bent dat niet zeker weet wat je rijstijlvoorkeur is, of gewoon een capabele fiets wilt die uitblinkt op het meeste terrein waar je hem op richt, dan is een Trail fiets misschien wel het meest geschikt. Als je echter klimvaardigheid of een op zwaartekracht gerichte shredder zoekt, dan zijn de andere opties op deze lijst je beste keuze.